Hasta ve Yaşlı Hizmetleri
A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ
Yaşlılık, 21. yüzyılda ön plana çıkan en önemli demografik olgulardan biridir.Özellikle tıp alanındaki gelişmeler ve toplumsal yaşamdaki değişmeler insanların daha sağlıklı ve uzun yaşamaları sonucunu getirmiştir.
Çoğunlukla gelişmiş ülkelerde daha görünür olan yaşlanma olgusu, artık gelişmiş ülkeler kadar gelişmekte olan ülkeler açısından da önemle değerlendirilmesi gereken bir konudur.
Gelişmiş ülkelerde nüfusun yaşlanmasının sosyoekonomik yapıya olan etkileri üzerine birçok değerlendirme ve çalışma yapılmakta ve yaşlı nüfusun sosyal yaşamdan koparılmadan hayatlarını devam ettirmelerine yönelik çalışmalar önem kazanmaktadır. Yaşlı nüfusun yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, toplumsal entegrasyonlarının sağlanması, sağlık, bakım ve korunma problemlerinin çözümlenmesini önemli sorunlar haline getirmektedir. Gelişmiş olan ülkelerde engelliler için yapılan yasal düzenlemeler engelli olan kişilerin yaşam alanları, sağlık, temel bakım hizmetleri konusunda ve sosyal yaşamdan kopmadan yaşamaları konusunda yaşamlarını devam ettirmeleri ve öz bakım becerileri önemli bir yer tutmaktadır.
Yaşlı, hasta ve engelli için şu andaki uygun bakım kurum bakımıdır ve yetersiz olmakla birlikte oldukça pahallı bir bakımdır.
Yaşlı, hasta ve engellinin saygınlığını korumak, sosyal hayattan koparmadan ve yaşadığı ortamda ihtiyacı olan hizmetleri alması sağlamak bilimsel çevreler tarafından önerilmektedir. Gelişmiş olan ülkelerde uygulamalar bu bakış açısı çerçevesinde şekillendirilmektedir.
Yaşadığı ortam birey için önemlidir. Yaşadığı ortamda yeterli desteğe sahip bireylerin kendilerini daha iyi hissettikleri, tutum ve davranışlarının daha olumlu olduğu ve kendilerini güvende hissettikleri ve sağlık ve bakımla ilgili sorunlarla daha az karşılaştıkları belirtilmektedir.
Bu durumda gerek kurum gerekse evde bakım hizmetlerinde yaşlı, hasta ve engellinin öz bakımının yapılması, psiko-sosyal ve zihinsel ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla tedavi edici bakım hizmetlerinin yanı sıra koruyucu bakım hizmeti verebilecek elemanlara ihtiyaç duyulmaktadır. Özel ve resmi bakım ve huzurevlerinin yaygınlaşması, evde bakıma ihtiyaç duyan yaşlı, hasta ve engelli nüfusun artması ''Bakım elemanı'' mesleğine ihtiyaç olduğunu ortaya koymaktadır. Kurumlarda bu görev ihale usulü belirlenen temizlik şirketlerinin çalıştırdığı temizlik elemanlarınca yapılmakta, evlerde ise ev hanımları ya da emekli sağlık personelince yapılmaktadır.
Yaşlı, hasta ve engelli bakımında bu alanla ilgili bakım elemanının olması ve uygulanan teknik ve yöntemlerin doğru bir şekilde kullanılması için eğitimli elemanlara ihtiyaç duyulmakta bu da uzun ve geniş kapsamlı bir eğitim ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır. Bakım ve huzurevlerinin gittikçe yaygınlaşması, evde yaşlı, hasta ve engelli bakım hizmetlerine talebin artması bu alanda istihdam olanaklarının artacağını göstermektedir.
B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER
o Yaşlı Bakım Elemanlığı
o Hasta Bakım Elemanlığı
o Engelli Bakım Elemanlığı
C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER
o Bu alandaki mesleklerde çalışan meslek elamanlarının;
o Etkili ve güzel konuşmalı,
o Çalışkan olmalı,
o Sabırlı ve duyarlı olmalı,
o Dikkatli olmalı,
o Dürüst olmalı
o Enerjik olmalı,
o Güler yüzlü olmalı,
o İnsan ilişkilerine özen göstermeli,
o İş disiplinine sahip olmalı,
o İş güvenliğine dikkat etmeli,
o İş yerine ait araç ve gereç kullanımına özen göstermeli,
o Kararlı olmalı,
o Meslek ahlakına sahip olmalı,
o Samimi ve içten olmalı,
o Yaşlı, hasta ya da engelliye ''sen '' diye hitap etmemeli.
o Temiz ve düzenli olmalı,
o Irk, din, dil, cinsiyet ayırımı göstermeden her türlü bakımı yapmalı,
o Mesafeli davranma yeteneğine sahip olmalı,
o İş ve özel hayatı birbirine karıştırmamalı,
o Tim yeteneğine(ekip çalışması) sahip olmalı,
o Başka meslek grupları ile işbirliği yapabilmeli,
o Alternatif düşünebilme yeteneğine sahip olmalı.
o Çalışma kıyafeti giymek.
o Takı takmamak.
o Vb. bilgi ve becerilere sahip olmaları gerekir.
D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI
Yaşlı, hasta ve engelli bakım elemanının çalıştığı ortamlar genellikle bakım hizmeti veren kurumlar ve evlerdir. Buralar, temiz, düzenli, sağlıklı ve aydınlık mekanlardır. Bu elamanlar koruyucu bakım, rehabilite etme ve yaşam kalitesini arttırmak amacıyla, yaşlı, hasta ve engelliye bakım hizmeti verirler. Buralar; Huzurevleri, Bakımevleri, Evde bakım, Yaşlı dinlenmeevleri, Hastaneler, Geronto-psikiyatri klinikleridir. Çalışma saatlerinde özel kıyafetlerini giyerler, bulundukları kurumun vardiya sistemine uygun olarak çalışırlar. Evde bakımda ise ya gündüz çalışırlar ya da 24 saatlik bakım yapıp çalıştıkları evde kalırlar. Bu meslekte insanlar ile yakın temas ve iletişim içinde çalışmak önemlidir. Bu nedenle çalıştıkları meslekte hastalık riskine karşı, hepatit aşısı olmaları ve çalışırken, özel giysi, eldiven ve dezenfektan kullanılması, saçlarını toplamaları el ve ayak tırnaklarının temiz ve kısa olması, takı takılmaması, ayakkabılarının kaymayacak cinsten olması, erkeklerin traş olması gerekmektedir.
E. İŞ BULMA İMKÂNLARI
Bu alandaki meslek elemanları; kamu ve özel sektöre ait Huzurevleri, bakımevleri ile yaşlı dinlenme evleri, hastaneler, polikliniklerde istihdam imkanları bulunmaktadır. Ayrıca, yaşlı, hasta ve engellilerin evlerde bakımı giderek yaygınlaşmaktadır. Bu nedenle evlerde bakım hizmetlerinde de çalışabilirler. Kişisel bilgi ve beceriye bağlı olarak işsiz kalma riski yoktur. Özellikle kurumlarda belgeli eleman çalıştırma zorunluluğu olduğu için bu eğitimli bakım elemanları kurumlar tarafından tercih edilmektedirler. Kurumlarda çalışırken asgari ücret ve sigorta ile çalışmakta evde bakımda ise istedikleri ücreti talep edebilmektedirler.
F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI
Meslek eğitimi; meslek liselerinin (ML; AML; TL ve ATL) Hasta ve Yaşlı Bakımı Alanında diploma programları ile Mesleki Eğitim Merkezleri, Halk Eğitim Merkezleri ve çeşitli yaygın eğitim kurumlarında sertifika programlarıyla verilmektedir. Liseden sonra, yüksek öğrenime geçiş sınavını başaranlar lisan programlarına devam edebilirler ya da meslek yüksek okullarının ilgili bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Meslek yüksek okulunu bitirenler, dikey geçiş sınavı ile lisans programlarına geçebilirler.
Mesleki Eğitim Merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır. Halk Eğitimi Merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır. Mesleki Eğitim Merkezlerinde, Hasta ve Yaşlı Hizmetleri alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir. Eğitimini tamamlayarak iş hayatında gerekli yeterlikleri kazanan meslek elemanları Hasta, Yaşlı ve Engelli Bakımı ile ilgili işletmelerinde kariyer yapabilirler